Gaat het Alcohol en Alcoholisme wereldcongres voor een omslag zorgen?
Op het wereldcongres over Alcohol en Alcoholisme zijn op zaterdag 3 september de resultaten van vier grote Baclofen onderzoeken aan bod gekomen. De gemene deler van deze onderzoeken is dat het gaat om onderzoeken waarbij de werking van Baclofen bij alcoholzucht in hogere doseringen (180 Mg per dag en meer) onderzocht is. Met wat kanttekeningen bevestigen de resultaten de werking van Baclofen bij het bestrijden van alcoholverslaving. De hamvraag is nu of het voldoende is. Gaan meer artsen en instellingen Baclofen nu toepassen bij de behandeling?
Vier grote onderzoeken
Onder voorzitterschap van Reinout Wiers en (co) Wim van den Brink zijn de resultaten bekend gemaakt van de Franse onderzoeken Bacloville en Alpadir. Hetzelfde geldt voor het UvA onderzoek in samenwerking met verschillende Nederlandse klinieken. Van het Duitse Baclad onderzoek waren de resultaten al bekend, deze zijn nader worden toegelicht.
De resultaten
In de Franse media (in de kranten Figaro en Le Monde) verschenen op 3 september direct artikelen over de resultaten van de onderzoeken. Beide kranten stellen dat de effectiviteit van Baclofen tegen alcoholisme (nog eens) bewezen is. Het Bacloville onderzoek doet dat met een score van 56,8% als het gaat om het bereiken van abstinentie of matig alcoholgebruik. De placebo groep scoort echter nog 36,5%. Het Alpadir onderzoek toont nauwelijks verschil tussen de Baclofen en de placebo groep. Het alcoholgebruik gaat terug van gemiddeld 9,5 glazen per dag naar 4. Bij de Baclofen groep is die daling één glas meer dan bij de placebo groep.
De Franse kranten doen de studie van de Universiteit van Amsterdam af met één zin. Het resultaat van dit onderzoek is negatief (geen effect), de duur te kort en de dosering te laag.
Het placebo effect
Er is sprake van een groter dan gebruikelijk placebo effect. Dit kan verklaard worden uit de regelmatige aandacht die alle deelnemers aan de onderzoeken krijgen. Het therapeutische effect van ‘in behandeling zijn’. Daarnaast zijn de verschillen tussen de resultaten van de onderzoeken groot. Eerdere onderzoeken inclusief het Duitse Baclad onderzoek kwamen uit op ongeveer 68%, Bacloville 57% en Alpadir laat geen verschil zien tussen Baclofen en een placebo. Dat mensen vanuit verschillende achtergronden tot alcoholisme komen (biologisch, psychische, sociaal) kan deze verschillen verklaren.
Bijwerkingen
Voor alle studies geldt dat nog steeds aanvullend onderzoek nodig is naar de bijwerkingen. Dit ondanks dat Baclofen in de onderzoeken door de deelnemers goed verdragen wordt. Begin dit jaar is een onderzoek gestart met 800 vrijwilligers (Academisch ziekenhuis Lille) om hier verder onderzoek naar te doen.
Geen wonderpil
Door een Franse arts wordt terecht gesteld dat Baclofen niet de wonderpil is zoals aanvankelijk werd gesteld. Het is wél een waardevol hulpmiddel in het bestrijden van een ‘ziekte’ waar 2 miljoen Fransen aan lijden en die daar jaarlijks zorgt voor 49.000 doden. Twijfelachtig is zijn constatering dat de effectiviteit van Baclofen te vergelijken is met die van andere medicijnen. Het veel gebruikte medicijn Campral scoort volgens de officiële bijsluiter in slechts 20% van de gevallen. En dan gaat het nog om het verminderen van trek, niet om abstinentie. En het peperdure Selincro, wel gepatenteerd en veel te weinig onderzocht, levert ook geen indrukwekkende resultaten.
Ik herhaal mijn mening dat Baclofen inderdaad geen wonderpil is. Maar het staat iedere arts vrij de verstandige keuze te maken om Baclofen onderdeel te laten zijn van een meeromvattend behandelplan. Een patiënt stabiel maken met behulp van Baclofen opdat een therapie effectiever is, lijkt mij een voor de hand liggende optie. Baclofen zou dan eerste keus moeten zijn. En niet laatste keus, als al het andere niet gewerkt heeft, zoals bijvoorbeeld bij Jellinek. Dat Baclofen de beste kans biedt, zeker als het gaat om het bereiken van abstinentie (het heilige doel van alle behandelaars, toch?), dat hebben deze en voorgaande onderzoeken wél bewezen.
Geen excuus meer?
De Franse Baclofen Associatie stelde in reactie op de resultaten al dat er nu geen belemmeringen meer zijn om Baclofen toe passen bij alcoholverslaving. Voor Frankrijk geldt dat misschien. Daar blijft men hard aan de weg timmeren. Er wordt een marketing licentie verwacht begin volgend jaar om Baclofen in hogere doseringen op de markt te brengen. Of in Nederland en Duitsland de handrem eraf gaat is nog zeer de vraag. De UvA studie lijkt nauwelijks een serieuze poging te zijn geweest er voor Nederland werk van te maken. Het heeft erg lang geduurd en is uitgevoerd door commerciële instellingen die hiervoor een financiële bijdrage van de deelnemers hebben gevraagd. Opvallend afwezig is de informatie over de resultaten van het onderzoek.
De vraag is niet of Baclofen werkt en veilig genoeg is. De vraag is of de verslavingsindustrie over haar eigen belang heen kan stappen en het belang van de alcoholpatiënt centraal gaat stellen.
Op de Duitse TV: Plusminus (ARD)
Met Berlijn als gastheer van dit congres is het niet verwonderlijk dat de Duitse media aandacht besteden aan de ‘Baclofen tegen alcoholzucht’ casus. Een nieuwsitem in de Duitse TV rubriek Plusminus zet in 6 minuten de zaak scherp op een rij. Duitsland kent 1,8 miljoen alcoholverslaafden en deze problematiek kost de Duitse maatschappij 27 miljard euro per jaar. Wat de behandelingskosten betreft, een dag therapie kost € 120,- , Baclofen € 0,57. In Frankrijk schrijven zo’n 5.000 artsen Baclofen voor, in Duitsland slechts 50. Volgens de uitzending zijn in Frankrijk al 100.000 mensen dankzij Baclofen van de alcohol afgeholpen. Het verschil: Baclofen is in Frankrijk erkend als medicijn tegen alcoholisme, in Duitsland en Nederland niet.
Door wat aanpassingen aan de video is die nu via de volgende link te bekijken:
https://youtu.be/k9SLO1lUE-k
De ondertiteling kunt u in het filmpje rechts onder in de taakbalk aanzetten.
De Baclofenstudie van UvA
Baclofen, (How) Does It Work? The Efficacy and Working Mechanism of HighDose
Baclofen in the Treatment of Alcohol Dependence
E. M. Beraha Menahem
Hieronder een paar citaten uit de Samenvatting:
-‘Toekomstig onderzoek zou zich moeten richten op het in kaart brengen van de kenmerken van patiënten die een behandeling met baclofen wensen en die hier goed op reageren.’
[Dat is tenminste goed nieuws! Zeg dat maar tegen de huisarts!]
– ‘Verder zijn onderzoeken nodig die patiënten gedurende langere tijd volgen, om de lange termijn effecten van baclofen te onderzoeken.’ [prima, en aangezien nog niemand mij gevraagd heeft hoe het nu met me gaat, ong. 5 jaar later, deel ik het hier maar even: nog steeds geen druppel.]
Toch lijkt het dat de onderzoekers nog onvoldoende overtuigd zijn dat Baclofen werkt tegen alcoholverslaving. Ik denk dat dat komt omdat ze zoveel weten over de medische kant van alcoholverslaving, dat ze het beneden hun niveau vinden om simpelweg te concluderen dat het vaak werkt, of soms werkt, maar geen idee waarom.
Men vindt het belangrijk om te voorspellen bij wie het niet werkt. Waarom? Wetenschap is oorzaak en gevolg. Ze willen de touwtjes in handen hebben, en daar zijn ze nog niet in geslaagd. Misschien komt dat nog, maar dan moeten ze het anders aanpakken. Ik adviseer: verstrek Baclofen aan verslaafden die er om vragen. Bouw het heel langzaam op, totdat de verslaafde vindt dat het zo wel hoog genoeg is. Als je zo te werk gaat,heeft de verslaafde vertrouwen in de hulpverlener, en in Baclofen, én in zichzelf, want het was zijn keuze, en híj heeft de touwtjes in handen, en de hulpverlener of arts helpt hem gewoon.
De Baclofenstudie van UvA was niet erg doordacht opgezet. [tenzij men wou aantonen dat Baclofen niet moet worden voorgeschreven aan verslaafden]
-De deelnemers aan de Baclofenstudie wisten dat ze in principe een placebo konden krijgen, dat is geen veilige situatie: een verslaafde is geen proefkonijn!
-Een lukraak geselecteerd groepje kreeg zelfs een hoge dosis toegediend, zonder dat men wist of een lage dosis hen beter zou bevallen.
-Een ander at random geselecteerd groepje kreeg een lage dosis, zij hadden niks te willen, zij voelden zich wellicht tekort gedaan.
Verslavingszorg is mensenwerk, maar helaas is het voor sommige artsen en professoren heel moeilijk een beetje mee te voelen met de verslaafde.
Mijn conclusie: het toekomstig onderzoek moet niet door deze wetenschappers worden uitgevoerd, maar door maatschappelijk werkers, met hulp van bv de wijkverpleging, voor de fysieke controle, en indien nodig, de huisarts.
Baclofen, (How) Does It Work? The Efficacy and Working Mechanism of HighDose
Baclofen in the Treatment of Alcohol Dependence
E. M. Beraha Menahem
citaat uit de Samenvatting:
‘Hoewel we in ons onderzoek geen positief effect vonden van een hoge dosering baclofen in de behandeling van alcoholverslaving, zou baclofen nog steeds effectief kunnen zijn in specifieke groepen patiënten, zoals zwaar verslaafde patiënten die geen psychosociale therapie ontvangen.
Toekomstig onderzoek zou zich moeten richten op het in kaart brengen van de kenmerken van
patiënten die een behandeling met baclofen wensen en die hier goed op reageren. Aanvullend onderzoek naar de precieze werkingsmechanisme van baclofen zou bijdragen aan deze kennis. De resultaten van ons fMRI-onderzoek dienen als voorlopig beschouwd te worden, aangezien deze
gebaseerd zijn op een kleine steekproef. Er is een noodzaak tot toekomstige onderzoeken met een grote steekproef. Verder zijn onderzoeken nodig die patiënten gedurende langere tijd volgen, om de lange termijn effecten van baclofen te onderzoeken.
De resultaten van de onderzoeken die in dit proefschrift beschreven zijn, bieden nieuwe
inzichten in de effectiviteit en de werkingsmechanisme van baclofen voor de behandeling van alcoholverslaving. Gezien de hoge prevalentie en terugvalpercentages, evenals de enorme schade op persoonlijk en maatschappelijk vlak, is de noodzaak tot effectieve medicijnen voor de behandeling
van alcoholverslaving onomstreden. Toekomstig onderzoek dat voortbouwt op de huidige resultaten is echter nodig om een beter begrip te krijgen van baclofen. Aangezien baclofen de laatste jaren op
steeds grotere schaal wordt voorgeschreven tegen alcoholverslaving, zou deze kennis helpen om baclofen op een gerichte manier voor te schrijven en om zo tot een maximale effectiviteit te komen’.