Gaat het Alcohol en Alcoholisme wereldcongres voor een omslag zorgen?

Logo wereldcongres Alcoholisme BerlijnOp het wereldcongres over Alcohol en Alcoholisme zijn op zaterdag 3 september de resultaten van vier grote Baclofen onderzoeken aan bod gekomen. De gemene deler van deze onderzoeken is dat het gaat om onderzoeken waarbij de werking van Baclofen bij alcoholzucht in hogere doseringen (180 Mg per dag en meer) onderzocht is. Met wat kanttekeningen bevestigen de resultaten de werking van Baclofen bij het bestrijden van alcoholverslaving. De hamvraag is nu of het voldoende is. Gaan meer artsen en instellingen Baclofen nu toepassen bij de behandeling?

Vier grote onderzoeken

Onder voorzitterschap van Reinout Wiers en (co) Wim van den Brink zijn de resultaten bekend gemaakt van de Franse onderzoeken Bacloville en Alpadir. Hetzelfde geldt voor het UvA onderzoek in samenwerking met verschillende Nederlandse klinieken. Van het Duitse Baclad onderzoek waren de resultaten al bekend, deze zijn nader worden toegelicht.

De resultaten

In de Franse media (in de kranten Figaro en Le Monde) verschenen op 3 september direct artikelen over de resultaten van de onderzoeken. Beide kranten stellen dat de effectiviteit van Baclofen tegen alcoholisme (nog eens) bewezen is. Het Bacloville onderzoek doet dat met een score van 56,8% als het gaat om het bereiken van abstinentie of matig alcoholgebruik. De placebo groep scoort echter nog 36,5%. Het Alpadir onderzoek toont nauwelijks verschil tussen de Baclofen en de placebo groep. Het alcoholgebruik gaat terug van gemiddeld 9,5 glazen per dag naar 4. Bij de Baclofen groep is die daling één glas meer dan bij de placebo groep.

De Franse kranten doen de studie van de Universiteit van Amsterdam af met één zin. Het resultaat van dit onderzoek is negatief (geen effect), de duur te kort en de dosering te laag.

Het placebo effect

Er is sprake van een groter dan gebruikelijk placebo effect. Dit kan verklaard worden uit de regelmatige aandacht die alle deelnemers aan de onderzoeken krijgen. Het therapeutische effect van ‘in behandeling zijn’. Daarnaast zijn de verschillen tussen de resultaten van de onderzoeken groot. Eerdere onderzoeken inclusief het Duitse Baclad onderzoek kwamen uit op ongeveer 68%, Bacloville 57% en Alpadir laat geen verschil zien tussen Baclofen en een placebo. Dat mensen vanuit verschillende achtergronden tot alcoholisme komen (biologisch, psychische, sociaal) kan deze verschillen verklaren.

Bijwerkingen

Voor alle studies geldt dat nog steeds aanvullend onderzoek nodig is naar de bijwerkingen. Dit ondanks dat Baclofen in de onderzoeken door de deelnemers goed verdragen wordt. Begin dit jaar is een onderzoek gestart met 800 vrijwilligers (Academisch ziekenhuis Lille) om hier verder onderzoek naar te doen.

Geen wonderpil

Door een Franse arts wordt terecht gesteld dat Baclofen niet de wonderpil is zoals aanvankelijk werd gesteld. Het is wél een waardevol hulpmiddel in het bestrijden van een ‘ziekte’ waar 2 miljoen Fransen aan lijden en die daar jaarlijks zorgt voor 49.000 doden. Twijfelachtig is zijn constatering dat de effectiviteit van Baclofen te vergelijken is met die van andere medicijnen. Het veel gebruikte medicijn Campral scoort volgens de officiële bijsluiter in slechts 20% van de gevallen. En dan gaat het nog om het verminderen van trek, niet om abstinentie. En het peperdure Selincro, wel gepatenteerd en veel te weinig onderzocht, levert ook geen indrukwekkende resultaten.

Ik herhaal mijn mening dat Baclofen inderdaad geen wonderpil is. Maar het staat iedere arts vrij de verstandige keuze te maken om Baclofen onderdeel te laten zijn van een meeromvattend behandelplan. Een patiënt stabiel maken met behulp van Baclofen opdat een therapie effectiever is, lijkt mij een voor de hand liggende optie. Baclofen zou dan eerste keus moeten zijn. En niet laatste keus, als al het andere niet gewerkt heeft, zoals bijvoorbeeld bij Jellinek. Dat Baclofen de beste kans biedt, zeker als het gaat om het bereiken van abstinentie (het heilige doel van alle behandelaars, toch?), dat hebben deze en voorgaande onderzoeken wél bewezen.

Geen excuus meer?

De Franse Baclofen Associatie stelde in reactie op de resultaten al dat er nu geen belemmeringen meer zijn om Baclofen toe passen bij alcoholverslaving. Voor Frankrijk geldt dat misschien. Daar blijft men hard aan de weg timmeren. Er wordt een marketing licentie verwacht begin volgend jaar om Baclofen in hogere doseringen op de markt te brengen. Of in Nederland en Duitsland de handrem eraf gaat is nog zeer de vraag. De UvA studie lijkt nauwelijks een serieuze poging te zijn geweest er voor Nederland werk van te maken. Het heeft erg lang geduurd en is uitgevoerd door commerciële instellingen die hiervoor een financiële bijdrage van de deelnemers hebben gevraagd. Opvallend afwezig is de informatie over de resultaten van het onderzoek.

De vraag is niet of Baclofen werkt en veilig genoeg is. De vraag is of de verslavingsindustrie over haar eigen belang heen kan stappen en het belang van de alcoholpatiënt centraal gaat stellen.

Op de Duitse TV: Plusminus (ARD)

Met Berlijn als gastheer van dit congres is het niet verwonderlijk dat de Duitse media aandacht besteden aan de ‘Baclofen tegen alcoholzucht’ casus. Een nieuwsitem in de Duitse TV rubriek Plusminus zet in 6 minuten de zaak scherp op een rij. Duitsland kent 1,8 miljoen alcoholverslaafden en deze problematiek kost de Duitse maatschappij 27 miljard euro per jaar. Wat de behandelingskosten betreft, een dag therapie kost € 120,- , Baclofen € 0,57. In Frankrijk schrijven zo’n 5.000 artsen Baclofen voor, in Duitsland slechts 50. Volgens de uitzending zijn in Frankrijk al 100.000 mensen dankzij Baclofen van de alcohol afgeholpen. Het verschil: Baclofen is in Frankrijk erkend als medicijn tegen alcoholisme, in Duitsland en Nederland niet.